Noctour Noctour


 

NOCTOUR, het zomerevenement van Contour Mechelen vzw, laat u kennismaken met vier video-kunstenaars, jonge dertigers, bij wie voorgeschiedenis, culturele identiteit en migratie onderliggende thema’s zijn: Anri Sala, de Albanese Fransman die nu in Berlijn woont; Janaina Tschäpe, een Duitse die in Rio de Janeiro werkt; Su-Mei Tse, van Luxemburgse nationaliteit, maar dochter van een Chinese vader en een Britse moeder en Wim Catrysse, een in Berlijn verblijvende Vlaming die in Alaska een nieuwe beelduitdaging heeft gezocht.

PROGRAMMA twee keer twee videoprojecties in Mechelen
  Hof van Busleyden Lamot™    download plan (pdf)
28.07 > 27.08 2006 Janaina Tschäpe
Blood, Sea
Anri Sala
Three Minutes
opening op vrijdag 28.07.06 om 21:30
in de tuin van het Hof van Busleyden
01.09 > 01.10 2006 Su-Mei Tse
The Ich-Manifestation
Wim Catrysse
NO ROAD
opening op vrijdag 01.09.06 om 21:30
in de tuin van het Hof van Busleyden

© Galerie Catherine Bastide & Janaina Tschäpe

 

JANAINA TSCHÄPE

(°1973, München, Duitsland; woont en werkt in Rio de Janeiro, Brazilië, soms ook in New York, USA)

Blood, Sea

2004

vier DVD's, geprojecteerd op vier schermen van 300 x 400 cm, elk 13'48"
bruikleen van Galerie Catherine Bastide Brussel

Janaina Tschäpe maakt je los van tijd en plaats, trekt je mee in een parallelle wereld, neemt een diepe duik in het geheugen van de mensheid, op zoek naar de oorsprong, de bron van alle dingen. Ze neemt de vorm aan van een meermin, een watergeest met het bovenlichaam van een vrouw en het onderlichaam van een vis, weekdier of reptiel. De meermin is van alle tijden en werelddelen. In de Slavische en Germaanse gebieden zwemt ze rond vanaf de vroegste volksverhalen. In Afrika heet ze vooral Mami Wata; ze is bovenmenselijk mooi, maar ook onberekenbaar, half slang, zoals ze trouwens vaak wordt afgebeeld. Haar kleuren zijn rood en wit (bloed, zee?). Ze is de godin van het grillige lot, maar wordt ook aanroepen in verband met seks en vruchtbaarheid. Vanuit Afrika is ze naar de Caraïben en Zuid-Amerika gespoeld, waar ze zich met andere varianten heeft vermengd.

In Salvador de Bahia, Brazilië, wordt sinds de tijd van de slavernij de cultus van Iemanjá in ere gehouden. Iemanjá - een woord uit de Afrikaanse Yoruba-taal, te vertalen als 'leven ontstaan uit water' - is de oergodin, de moederschoot die alle andere belangrijke goden heeft gebaard. Haar cultus is moeiteloos versmolten met de katholieke Mariaverering. Op haar feestdag trekken mensen uit alle lagen van de bevolking en van iedere religieuze achtergrond naar het strand met parfum en bloemen die door de vissers naar volle zee worden gebracht. Iemanjá, Janaina, het zijn versies van dezelfde naam; m.a.w. de kunstenares is naamgenoot van de watergodin en voelt zich ook met haar verbonden.

De godin is immers één en al dualiteit, water-aarde, dier-mens; niet voor niets heeft ze een gespleten vissenstaart. Ook Janaina voelt zich opgedeeld. Ze heeft de dubbele identiteit van de migrant, thuisland-gastland. Ze komt uit Duitsland, maar leeft nu merendeels in Brazilië. Haar twee landen zijn antipoden: logica en magie, protestants rationalisme en mystieke dweepzucht, donkere noordelijke romantiek en sensuele zuidelijke elegantie. In deze video speelt ze dan ook een duale rol: ze is toeschouwer en handelend persoon, koele waarnemer en enthousiaste deelnemer tegelijk. In de wereldliteratuur zijn er talrijke verwijzingen naar de meermin, vanaf de sirenen in de Odysseia van Homeros. Maar wat Janaina Tschäpe sterk heeft aangesproken is een verhaal uit de bundel Cosmicomiche (kosmische grappen) van Italo Calvino, de Italiaanse Nobelprijswinnaar: Il Sangue, Il Mare (Blood, Sea). Zoals in elk van die verhalen vertrekt Calvino ook in dit geval van een ernstige stelling: dat de chemische samenstelling van ons bloed analoog is aan die van de oorspronkelijke zeeën waaruit de eerste levende wezens zijn voortgekomen. Maar dan laat hij zijn fantasie de vrije loop en laat hij de verteller terugkeren naar de tijd toen alles zich in het water afspeelde, en meemaken hoe de overgang van het leven van water naar land plaatsvond.
www.janainatschape.net

 

© Hauser & Wirth & Anri Sala

ANRI SALA

(°1974, Tirana, Albanië; woont en werkt in Berlijn, Duitsland)

Tree Minutes

2004

1 DVD, 3', zonder geluid
bruikleen van Hauser & Wirth Zürich-Londen

Na de academie van Tirana, afdeling schilderkunst, heeft Anri Sala zijn studie vervolgd in Parijs en Tourcoing en is hij spontaan geëvolueerd naar kunst met bewegend beeld. Sala: "Je suis arrivé de manière intuitive de la peinture à la vidéo. Ce qui m'était donné à voir de la représentation du monde en Albanie était trop faible, j'ai eu besoin d'utiliser le flux continu des images. Peut-être est-ce une faiblesse de ne pas pouvoir tout dire dans une seule image. L'ambiguïté qui existe dans les images en mouvement m'intéresse davantage que celle qui peut exister dans un cadre fixe. Qu'il s'agisse d'une situation, d'un personnage ou d'une histoire". Hij blijft wel verbonden met de schilderkunstige traditie, in die zin dat hij het beeld onder controle houdt. De uitsnede en de compositie van het afzonderlijke beeld zijn voor hem heel belangrijk. Zijn camerawerk is veelal statisch. Hij beperkt zich tot enkele opnames, soms tot één enkele die hij lang aanhoudt of fragmenteert. Beheerst en uitgekiend maakt hij gebruik van de mogelijkheden van het medium. Dat geldt ook voor geluid (dat hij af en toe bewust weglaat om het effect te versterken). Hij verliest het esthetische belang nooit uit het oog, wat ook het thema is dat hij behandelt.

In verscheidene video's verwijst Sala naar zijn Albanese verleden. Bijvoorbeeld in Intervista, finding words, zijn debuut waarmee hij bekend geworden is, waarin zijn moeder moeite heeft om zich de woorden te herinneren die ze tegen de vroegere communistische bewindslieden heeft gezegd. Toch is ook een dergelijk werk van hem niet expliciet politiek. Zijn echte kracht huist ook dan in de suggestieve, uitgebalanceerde vorm waarmee hij het gefilmde weet op te tillen uit de werkelijkheid waar het toe behoort. Soms speelt hij in op toevallige situaties, plotse openbaringen en visioenen. Vaak hebben die te maken met licht, dat voor hem de waarde heeft van het wit waarmee een schilder zijn clair-obscur bekomt. Het licht van de koplampen van auto's op een paard naast de weg, het licht van een zaklantaarn op voeten die rennen achter krabben op een exotisch strand. Of, in Three Minutes, het stroboscopisch licht dat op een trillende cimbaal valt.

3' is een artistieke repliek op de alsmaar toenemende hevigheid en snelheid van de trailers, reclame- en muziekclips. De begrensde duur is geen toeval, het gaat om een opdracht die de Schirn Kunsthalle in Frankfort in 2004 gegeven heeft aan een tiental videokunstenaars, onder wie ook Doug Aitken, Isaac Julien, Sarah Morris en Philippe Parreno. De sleutelwoorden waren: condensed information, condensed narration. D.w.z. videokunst laten wedijveren met het massamediageweld en de toeschouwer confronteren met het tijdsverloop, van de eerste tot de laatste seconde. Sala heeft er een spetterende interpretatie aan gegeven. Vorig jaar is hij verhuisd naar Berlijn. Blijkbaar kan hij niet aarden op één plek, omdat hij nog altijd op zoek is naar een identiteit, als individu en als kunstenaar.

 

© Tim Van Laere Gallery & Su-Mei Tse

SU-MEI TSE

(°1973, Luxemburg; woont en werkt in Luxemburg en Parijs)

The Ich-Manifestation

2005

5 DVD's, geprojecteerd op 5 schermen van 300 x 400 cm, met geluid
première voor Europa
bruikleen van Tim Van Laere Gallery Antwerpen

Vader Chinees, moeder Brits, opgevoed in Luxemburgs-Duits, hogere studies in Parijs: dat is een culturele poespas. Su-Mei Tse heeft het geluk dat ze twee grote talenten heeft waarmee ze die verwarring overwint en tot een voordeel ombuigt: muziek en visuele kunst. Als dochter van een violist en een pianiste heeft zij voor een andere sonoriteit gekozen, de cello, dieper, trager, maar toch soepel en verfijnd. Door de band met het instrument heeft ze een lichamelijke en mentale discipline ontwikkeld, maar ook en vooral is ritme voor haar essentieel en levensnoodzakelijk geworden. Ritme zit tot in haar kleinste vezels. Ze brengt het dus ook over op haar foto's, objecten, installaties en zeker op haar video's. Ritme is het hart dat ook in haar beelden klopt, zodat ze zich organisch laten verbinden met klanken en geluiden. Zo komt een totaalwerk tot stand dat heel bijzonder is en tegelijkertijd zo eenvoudig en direct dat het zonder de steun van taal in de hele wereld kan worden verstaan.

In het Luxemburgse paviljoen op de Biënnale van Venetië 2003, waarvoor ze bekroond werd met de Gouden Leeuw, gebruikte ze als inleiding een citaat van de Amerikaanse componist en minimalist John Cage (1912-1992): "If something is boring after two minutes, try it for four. If still boring, then eight. Then sixteen. Then thirty-two. Eventually one discovers that it is not boring at all." Zoals Cage brak met het klassieke, geluiden uit de buitenwereld haalde en de kracht van de herhaling gebruikte, is het ook de ambitie van Su-Mei Tse te werken met nieuwe patronen van geluid en beeld.

Al komen haar ideeën soms uit toeval voort, toch creëert ze niet impulsief. Integendeel, ze werkt beschouwend en eliminerend, heel precies. Al meer dan eens is haar manier van doen vergeleken met een haiku, dat is een oosterse dichtvorm waarin de auteur zichzelf een verregaande soberheid oplegt. De woorden en metaforen worden samengebald in drie regels van zeventien lettergrepen. Alleen wat strikt noodzakelijk is, blijft over. De interpretatie wordt opengelaten, zodat de lezer-toeschouwer mag kiezen voor rationeel of irrationeel. Su-Mei Tse heeft niet de intentie een realiteit in beeld te brengen, ze haalt er elementen uit waarmee ze een vertoning opvoert, als een regisseur, of een choreograaf. In The Ich-Manifestation zijn haar dansers vijf schildpadden die zich in slow motion over vijf schermen wiegen. Het geluid is met sterke bastonen geladen. Als monsterlijke Jurassic-creaturen komen ze op ons af. Ze behoren dan ook tot een oeroude levensorde die al in de krijttijd voorkwam. Hun soort is zwaar beladen met geschiedenis. Misschien zijn ze stuk voor stuk al anderhalve eeuw oud, hun museale koppen zijn zo gegroefd dat ze niet meer van elkaar te onderscheiden zijn. De kunstenares geeft hun een identiteit, iets waar ze zelf nog niet aan toe is. Ondanks de actuele videotechniek hoort dit werk thuis in de lange reeks afbeeldingen van dieren die begonnen is in de grotten van Lascaux.

 

© Wim Catrysse

WIM CATRYSSE

(°1973, Leuven; woont en werkt in Antwerpen)

NO ROAD

2006

1 DVD, geprojecteerd op een scherm van 4,5 x 8 m, zonder geluid
creatie in coproductie met Contour Mechelen vzw

Wim Catrysse gebruikt bewegende beelden als een middel om ruimte te bespelen en onder controle te nemen. In vroegere werken creëert hij zijn eigen claustrofobische ruimtes en hanteert hij mensen als marionetten. Het resultaat is een complete illusie, een 'fantasia'. De toeschouwer kan niet anders dan twijfelen aan wat hij ziet en aan de manier waarop hij het ziet. Het werk dat in Mechelen in première gaat, is een scharniermoment in zijn ruimtelijke beleving. In plaats van zelf, vanuit zijn verbeelding, een ruimte te scheppen, baseert hij zich op een bestaande plek, een landschap. Omdat hij zich klaar voelt voor een confrontatie met dat belangrijke genre uit de geschiedenis van de beeldende kunst.

Het resultaat is een plat vlak net als een schilderij, waarin de compositie een belangrijke rol speelt. Maar voor de rest zet hij het genre naar zijn hand. Met name door de continue beweging en de ongewone uitsnedes. Daarbij komt nog dat het werk zich verbindt met de architecturale krachtlijnen van het Lamotgebouw; de video is op een prominente manier in de stedelijke context aanwezig.

Uiteraard is het niet zomaar een landschap dat hij toont. Hij heeft zijn gedroomde beeldsituaties gevonden in Alaska. Gletsjerijs, ruige rotsen en dreigende luchten vormen het kader voor een onverbiddelijke strijd tussen mens en natuur. Arbeiders hebben daar in extreme omstandigheden kopermijnen uitgegraven, wegen aangelegd en een brug gebouwd. Een helse onderneming aan het eind van de wereld, die aan de opdrachtgevers onder wie de Guggenheims een massa geld heeft opgeleverd. Waarvan ze een stukje in kunst hebben geïnvesteerd.

Het kostbare koper kwam vooral van de Kennecott Mine, meer dan driehonderd kilometers over berg en dal. Ondanks de barre winters stroomden er in het begin van de twintigste eeuw duizenden dompelaars naartoe om sporen aan te leggen en erts uit te hakken. In 1938 werd de exploitatie stopgezet, de koperaders waren leeggezogen, de arbeiders eveneens. Het bijbehorende stadje had geen bestaansreden meer en werd een 'ghost town'.

Wim Catrysse vat tegelijkertijd de kracht van de natuur en de uitdagende ingrepen van de mens. Zoals de Engelse schilder Turner en sommige Franse impressionisten het hem hebben voorgedaan toen ze zich als 'schilders van het moderne leven' niet alleen door lieflijke landschappen, maar ook door viaducten, treinen en rokende fabrieksschouwen lieten inspireren. Dit werk is verwant met een ander kunstwerk dat op ditzelfde moment te zien is in Be-Part, in Waregem.

 

© Katrien Vermeire

LAMOT™

Lamot™ was tot in de jaren 1980 een bekend bier. Maar de brouwerij geraakte in de problemen, gekneld als ze was in de binnenstad, met aan de ene kant nauwe straatjes en aan de andere kant de Dijlerivier. In 1995 gingen de deuren dicht. Sinds kort is de hele site grondig gerenoveerd. Het centrale brouwhuis is omgevormd tot een congresgebouw met vergaderruimtes, auditorium en 'grand café': Lamot™. Ook het Mechels erfgoedcentrum heeft er een vaste stek. In 2003 werd het project alvast bekroond met de 'Thuis in de stad'-prijs voor reïntegratie van verkommerde stadsdelen. In 2005 was Lamot™ de kern van het evenement Mechelen 2005 - Stad in Vrouwenhanden link naar www.contour2005.be. De historische tentoonstelling rond Margareta van York en Margareta van Oostenrijk, Dames met Klasse, lokte meer dan zeventigduizend bezoekers. De site zal via een voetgangersbrug verbonden worden met de Vismarkt; een Dijlepad, deels boven het water, zal langs de hele oever lopen en de bezoekers leiden langs fraaie gotische en Renaissance-gevels.

 

© Ars Horti

Hof van Busleyden

Jeroom van Busleyden (ca. 1470-1517), van Luxemburgse adel, was een vooraanstaand jurist en diplomaat die een ruim en elegant 'palazzo' liet bouwen vlak bij zijn hoofdjob. Hij was immers lid van de Grote Raad, het opperste gerechtshof van de Habsburgers. Bovendien oefende hij kerkelijke functies uit, was hij schrijver en mecenas van kunstenaars en geleerden. Samen met (o.m.) Erasmus stichtte hij het 'Drietalencollege' in Leuven, een combinatie van Latijn, Grieks en Hebreeuws, bedoeld om de bijbelstudie wetenschappelijker te maken. Zijn prachtige huis met toren dateert grotendeels uit 1503 - 1518. Na vernieling in Wereldoorlog I werd het heropgebouwd. Recent werden de erekoer en binnentuin gerenoveerd met verwijzingen naar Renaissance-tuinarchitectur. Het Hof doet dienst als historisch museum en vormt een 'museumas' samen met het Oud Schepenhuis en de Brusselpoort. Het witte hoekhuis in rococostijl is de Beiaardschool, die in de toren trouwens over een oefenbeiaard beschikt.

Een mogelijke wandeling die u van de ene locatie naar de andere leidt is de volgende: Hof van Busleyden / Sint-Janstraat / Klapgat / G. De Stassartstraat / Wollemarkt / Sint-Romboutskerkhof / Minderbroedersgang / Jef Denynplein / Melaan (langs opengelegd kanaaltje) / Drabstraat / Vismarkt / Persoonshoek / Kraanbrug / Haverwerf (met huizen als 't Paradijske, Duivelshuis en Sint-Jozef) / Lamot™
download plan (pdf)

beeld © Galerie Catherine Bastide – Janaina Tschäpe
ontwerp www.sfumato.be || site www.rekalldesign.com